چكيده

در اين تحقيق سعي شده به پيامدهاي جنگ آمريكا و عراق و تأثير آن برآينده اوپك با توجه به سئوال اصلي و سئوالات فرعي پرداخته شود. مساله تحقيق اين است كه آيا اوپك پس از حمله آمريكا به عراق نيز مي‌تواند اين وحدت و همگرايي را در بين اعضاي خود حفظ نمايد و يا اينكه با خروج عراق از اوپك يا عدم رعايت سهميه عراق و يا دخالت آمريكا در تعيين سهميه نفت عراق، تضعيف اوپك را شاهد خواهيم بود و آيا با ورود مصرف كنندگان انبوه جديد نفتي، معادلات نفتي به نفع كشورهاي عضو اوپك رقم خواهد خورد. اين تحقيق شامل هفت فصل مي‌باشد:

فصل اول: طراحي پژوهش، فصل دوم: كليات نظري، فصل سوم: تاريخچه و عملكرد اوپك، فصل چهارم: جايگاه عراق در اوپك و بحرانهاي اين كشور، فصل پنجم: وضعيت آمريكا در زمان حمله به عراق و دلايل آمريكا از حمله به عراق، فصل ششم: تحليل و ديدگاه‌هاي اتحاديه‌ اروپا، اوپك و شاخصهاي اقتصادي توليد جهاني نفت، فصل هفتم: جمع‌بندي و نتيجه‌گيري تحقيق.

نتايج تحقيق، مؤيد فرضيه جانشين تحقيق است كه جنگ آمريكا عليه عراق تأثيري بر روند فعلي اوپك برجاي نگذاشته و اين جنگ در راستاي نظم نوين جهاني است و به همين منظور امنيت انرژي يكي از اهداف اصلي در اين زمينه است و مسائل ديگري همچون هژموني دلار در برابر يورو بدليل گسترش معاملات نفتي با يورو و افزايش نرخ برابري آن در برابر دلار و همچنين بهبود شاخص‌هاي اقتصادي چين، اروپا و ژاپن در مقايسه با آمريكا، از ديگر اولويتهاي جهاني قابل طرح آمريكا در حمله به عراق مي‌باشد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                   صفحه

فصل اول: طراحي پژوهش

              – مقدمه……………………………………………………………………………………….. 1

1-1-      طرح مسأله……………………………………………………………………………… 2

         2-1- سئوال اصلي………………………………………………………………………………. 3

                1-2-1- سئوال فرعي………………………………………………………………….. 3

         3-1- فرضيه اصلي……………………………………………………………………………… 4

                1-3-1- فرضيه جانشين………………………………………………………………. 4

        4-1- متغيرهاي دخيل………………………………………………………………………….. 4

        5-1- تعريف عملياتي مفاهيم………………………………………………………………… 4

        6-1- پيشينه تحقيق……………………………………………………………………………… 5

        7-1- روش تحقيق………………………………………………………………………………. 9

        8-1- هدف تحقيق………………………………………………………………………………. 10

             1-8-1- هدف كلي………………………………………………………………………… 10

             2-8-1- هدف جزيي……………………………………………………………………… 10

        9-1- قلمرو تحقيق………………………………………………………………………………. 10

       10-1- انگيزه و ضرورت تحقيق…………………………………………………………….. 11

         11-1- موانع و تنگناهاي تحقيق…………………………………………………………… 11

         12-1- سازماندهي تحقيق……………………………………………………………………. 11

فصل دوم: كليات نظري

           – مقدمه نظري…………………………………………………………………………………. 14

           1-2- همگرايي………………………………………………………………………………… 15

                  1-1-2 – عوامل همگرايي اوپك…………………………………………………. 20

           2-2- نظام تك قطبي متقارن……………………………………………………………… 22

           3-2- دكترين بوش، نظم نوين جهاني…………………………………………………. 26

           4-2- نظريه هژموني و كاربرد آن در منطقه خاورميانه……………………………. 28

                 1-4-2- اهداف هژمونيك آمريكا…………………………………………………. 29

                 2-4-2- هژموني نفتي آمريكا……………………………………………………… 29

     فصل سوم : تاريخچه و عملكرد اوپك

          1-3- چگونگي شكل‌گيري اوپك………………………………………………………… 32

         2-3- اهداف و برنامه‌هاي اوپك……………………………………………………………. 33

         3-3- اعضاي اوپك…………………………………………………………………………….. 35

         4-3- ساختار و اركان اوپك…………………………………………………………………. 36

            1-4-3- كنفرانس……………………………………………………………………………. 36

                2-4-3- هيئت عامل……………………………………………………………………. 38

                3-4-3- دبيرخانه……………………………………………………………………….. 38

                4-4-3- دبير كل………………………………………………………………………… 39

         5-3- تحولات اوپك از زمان تشكيل……………………………………………………… 40

         6-3- آژانس بين‌الملل انرژي و نقش آن در كاهش قدرت اوپك……………….. 42

         7-3- جنگ عراق عليه ايران و تأثير آن بر اوپك……………………………………… 45

         8-3- جنگ عراق عليه كويت و اوپك……………………………………………………. 47

         9-3- حمله  آمريكا به عراق (2003)……………………………………………………… 51

        10-3- جمع‌بندي تحولات اوپك…………………………………………………………… 53

        11-3- نوسانات نظام سهميه بندي اوپك………………………………………………… 53

فصل چهارم: تحولات عراق

        1-4- پيشينه تاريخي و جغرافيايي عراق………………………………………………….. 69

        2-4- تاريخچه نفت و عراق………………………………………………………………….. 71

        3-4- بحرانهاي عراق در حوزه خليج فارس……………………………………………. 74

              1-3-4- جنگ عراق عليه ايران و تأثير آن بر نفت عراق……………………… 74

              2-3-4- جنگ عراق عليه كويت……………………………………………………… 76

              3-3-4- جنگ آمريكا عليه عراق…………………………………………………….. 78

فصل پنجم: اهداف آمريكا در عراق

       1-5- آمريكا و خليج فارس……………………………………………………………………. 80

       2-5- رابطه ايالات متحده در جنگ عراق عليه ايران…………………………………… 82

       3-5- جنگ عراق عليه كويت و نقش ايالات متحده آمريكا…………………………. 85

       4-5- حمله آمريكا به عراق يك گزينه با چندين هدف……………………………….. 87

       5-5- افزايش وابستگي آمريكا به نفت……………………………………………………… 90

       6-5- دلايل و اهداف آمريكا از جنگ……………………………………………………….. 92

             1-6-5- شرايط اقتصادي آمريكا در بروز جنگ…………………………………… 93

             2-6-5- اهداف و دلايل داخلي آمريكا………………………………………………. 94

             3-6-5- اهداف و دلايل منطقه‌اي آمريكا……………………………………………. 96

             4-6-5- اهداف و دلايل جهاني آمريكا………………………………………………. 99

 فصل ششم: ديدگاه‌ها و تحليل‌ها درباره حمله به عراق و آينده اوپك

        1-6- اتحاديه اروپا و بحران عراق…………………………………………………………… 104

               1-1-6- موافقان حمله به عراق………………………………………………………. 105

               2-1-6- مخالفان حمله به عراق……………………………………………………… 106

       2-6- قطعنامه 1441 و ديدگاه‌هاي موافق و مخالف حمله به عراق……………….. 109

              1-2-6- ادله موافقان حمله آمريكا به عراق……………………………………….. 110

             2-2-6- ادله مخالفان حمله آمريكا به عراق………………………………………… 111

     3-6- آينده اوپك با حضور يا عدم حضور عراق………………………………………….. 113

             1-3-6- اگر عراق در اوپك بماند…………………………………………………….. 113

             2-3-6- اگر عراق از اوپك خارج شود……………………………………………… 114

    4-6- تحليل‌هاي اقتصادي عرضه و تقاضاي جهاني نفت……………………………….. 117

          1-4-6 – شاخص‌هاي كمي عرضه و تقاضاي جهاني نفت………………………. 117

          2-4-6- تحليل اقتصادي آمارهاي 10 ساله نفت جهان……………………………. 120

فصل هفتم:

نتيجه‌گيري…………………………………………………………………………………………………. 126

منابع و مأخذ……………………………………………………………………………………………… 132

پيوست‌‌ها و ضمائم…………………………………………………………………………………….. 141

            1- روزشمار اوپك از 2003 تا پايان 2004 ميلادي

            2- پيش‌بيني توليد كشورهاي غير اوپك

            3- نمودار تحولات قيمت نفت

            4- گزارش آماري انرژي جهان در سال 2005

فهرست جداول و نمودارها

جدول شماره يك – ميزان توليد نفت جهاني برحسب مناطق جغرافيايي……………….. 58

جدول شماره2- تقاضا و عرضه نفت جهان………………………………………………………. 59

جدول شماره3- سقف سهميه توليدي كشور‌هاي عضو اوپك……………………………… 60

جدول شماره4- ذخاير اثبات شده نفت اوپك……………………………………………………. 62

نمودار شماره يك- ظرفيت توليد نفت تا سال 2020………………………………………….. 63

جدول شماره 5- سناريوهاي مختلف پيش‌بيني ظرفيت توليد اوپك در سال 2010….. 64

جدول شماره6- موازنه عرضه و تقاضاي نفت در سال 2010………………………………. 65

جدول شماره7- ذخاير اثبات شده نفت عراق……………………………………………………. 65

جدول شماره8- توليدات نفت خام عراق………………………………………………………….. 66

جدول شماره9- ميزان توليد نفت آمريكا………………………………………………………….. 67

جدول شماره10- ميزان مصرف نفت آمريكا……………………………………………………… 67

جدول شماره11- ميزان واردات نفت خام آمريكا………………………………………………. 68

جدول شماره12- ميزان مصرف نفت جهان………………………………………………………. 117

جدول شماره13- ميزان واردات نفت جهان………………………………………………………. 118

جدول شماره14- ميزان توليدات نفت جهان……………………………………………………… 118

جدول شماره15- تحولات قيمت‌هاي نفت……………………………………………………….. 119

جدول شماره 16- ميزان ذخاير نفتي جهان……………………………………………………….. 119

جدول شماره17- جدول برهم كنش توليد، مصرف، واردات و قيمت نفت جهان……. 120

نمودار شماره دو- برآيند تقاطعي توليد، مصرف، واردات بر قيمت نفت جهان

جهت دانلود کلیک کنید